İşçinin İhbar Süresi ve İhbar Tazminatı

İşçinin İhbar Süresi ve İhbar Tazminatı, işçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesinin belirli bir süre önceden sonlandırılması gerektiği durumlarda önem kazanır. İşçinin İhbar Süresi, iş sözleşmesinin feshedilmesi öncesinde belirlenen bir süre boyunca tarafların birbirlerine bildirim yapma yükümlülüğünü ifade eder. İhbar Tazminatı ise, işçi veya işverenin ihbar süresine uymadan iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ortaya çıkan bir tazminat yükümüdür. Bu makalemizde İhbar Süresinin ne kadar olduğu, ihbar tazminatının miktarını ve işçi ve işverenin anlaşamaması durumunda ortaya çıkan ihbar tazminatı davasından bahsedeceğiz.

İşçinin İhbar Süresi

İhbar süresi, iş sözleşmesinin feshedilmesinden önceki işverenin yanında çalışmış olduğu süreye göre değişkenlik gösterir. Eğer ki işçi işe giriş tarihinden itibaren altı aydan az çalışmış ise ihbar süresi iki hafta, altı aydan fazla ve bir buçuk yıldan az çalışmış olması durumunda ihbar süresi dört hafta, bir buçuk yıldan fazla ve üç yıldan az çalışmış olması durumunda ihbar süresi altı hafta, üç yıldan fazla çalışmış olması durumunda ise ihbar süresi sekiz haftadır.

Fesih Bildiriminin Yazılı Olması

İş sözleşmesinin işveren tarafından yapılması durumunda iş sözleşmesinin feshi için fesih bildiriminin yazılı olarak yapılması zorunludur (4857 Sayılı İş Kanunu madde 19 fıkra 1). İşverenin fesih bildirimini yazılı olarak yapması ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmesi gerekmektedir. Yargıtay içtihatları uyarınca da işverenin iş sözleşmesini yazılı olarak feshetmesi yükümünün işverende olduğu kabul edilmektedir (Ör: Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 24.09.2008 tarih, 2008/2909 E. ve 2008/24572 K. sayılı ilamı). İş Hukukunda genellikle yüküm ve külfetler işveren üzerinde bırakıldığından bu yapılan düzenleme de genel olarak kanunun ruhuna uygundur. Zira işçinin yazılı bildirimde bulunması hayatın olağan akışında kolaylıkla atlanabilen bir olgudur.

İhbar Süresi Ne Zaman Başlar?

İhbar süresi, iş akdini fesheden taraf işçi ise fesih bildirimini işverene bildirdiği tarihte, iş akdini işveren feshediyorsa fesih bildiriminin işçiyi bildirildiği tarihte başlar. Fesih bildirimi yazılı olarak bildirilir. İhbar süresine uyulmaması durumunda işçi, kıdem tazminatı alabilir.

İhbar Tazminatı Nedir?

İhbar tazminatı, işçiye veya işverene ödenen bir tazminat türüdür. İşçi veya işverenin 4857 Sayılı İş Kanunu’nda belirtilen ihbar sürelerine uyulmaması durumunda ödemekle yükümlü olduğu tazminat miktarına denir. 

İş Arama İzni

İş Kanunu m. 27’ye göre ister işçi ister işveren fesih bildiriminde bulunsun işveren, ihbar süresi içinde işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini vermek zorundadır. İşçi, ihbar süresi boyunca çalışmaya devam eder ve aynı zamanda kendine yeni iş arayabilir. İş arama izni, çalışma saatleri içerisinde sağlanır. Bu izin, günde en az 2 saat olmalıdır. İşçi isterse, işverene haber vererek iş arama izinlerini toplayıp bir seferde kullanma hakkına sahiptir. 

İş Kanunu m. 27’ye maddesine göre, eğer işveren işçiye yeni bir iş arama izni vermez veya izni eksik kullandırırsa, bu süre için işçiye ücret ödenmelidir. Eğer işveren, bu süre boyunca işçiyi çalıştırırsa, normal ücrete ek olarak çalıştırılan sürenin ücretini %100 fazla ödemelidir.

Yargıtay’ın kararına göre, hafta sonları, bayramlar ve genel tatil günlerinde işverenin işçiye iş arama izni verme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu nedenle, işçi bu günler için ek iş arama izni ücreti talep edemez.

İhbar Tazminatı Davası

İhbar tazminatı davası, işçinin veya işverenin İş Kanunu’nda bahsedilen ihbar sürelerine uyulmaması durumunda gündeme gelir. İşçi, ihbar tazminatı davası açarak, işverenden ihbar tazminatı talep edebilir.

SSS: İş akdini kendi fesheden işçi ihbar tazminatı talep edebilir mi?

İşçinin iş sözleşmesini feshetmesi durumunda, işçi ihbar tazminatı talep edemez. İşçinin emeklilik, askerlik, evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ihbar tazminatı talep hakkı bulunmamaktadır. Anılan fesihlerde işveren de ihbar tazminatı talep edemez. Ancak işverenin iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın feshetmesi durumunda, işçi ihbar tazminatı talep edebilir. İşçi, iş sözleşmesinin feshinden önceki belirli bir süre boyunca tarafların birbirlerine bildirimde bulunma yükümlülüğünü ifade eden ihbar süresine uyulmaması durumunda ihbar tazminatı talep edebilir.

İhbar Tazminatı Davasında Zamanaşımı ve Arabuluculuk

İhbar tazminatı davası açma süresi, işçinin iş sözleşmesinin feshinden itibaren 5 yıldır. Bu 5 yıllık süre zamanaşımı süresidir. Bu süreden sonra taraflar herhangi bir alacak talebinde bulunamaz. 

Zorunlu arabuluculuğu düzenleyen 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 1 Ocak 2018’de yürürlüğe girmesiyle beraber iş kazası, meslek hastalığı ve bunlardan doğan tazminat alacakları hariç diğer tüm işçilik alacakları için arabuluculuk zorunlu hale getirilmiştir. İhbar tazminatı da bir işçilik alacağı kalemi olduğundan dava açılmadan önce tarafların arabuluculuğa başvurması zorunludur.